عزیز من !
خوانندگان شعر امروز در سنجش اثری که از روی اثر دیگر ساخته
شده است، خلط مبحثی را انجام میدهند و کمتر متوجه آنند. آن در موقعی است که اگر یک
اثر هنری را میبینند که به اندازهی اثر هنری دیگر زیبا و از هر حیث تمام است؛ هر
دو را از حیث اهمیت کار سازنده، در یک ترازو میگذارند.
ولی مهارت اشخاص را باید در نظر گرفت. آنکه آغاز میکند به
زحمت و اندوختهی فراوان تجربه یافته و به هم انداخته است. و حال آنکه دیگری که
سبک او را دوست دارد و تعقیب میکند، با مصالح حاضر و آمادهی پیش از خودی، کار کرده
است. آماده نبودن مصالح و حد و حدود راه، مردم را به اشتباهات دائمی دچار کرده است
از اینکه هنری از خود سراغ میدهند که بیشتر میتوانند به سبک شاعران خراسان یا
عراق قصیده و غزل بسازند و تعجب میکنند چطور به این آسانی انجام میگیرد!
آنچه از یاد میرود و رفته، ممارست است و نمیدانند فقط
ممارستی کردهاند و هنر، همیشه حد و حدود را افزودن است.
در هنر این نکته را برای فهم کفایت اشخاص باید در نظر داشت
و در زمان خودمان میتوانیم شاهد مثلهای فراوان باشیم. نسبت به ادبیات ملتهای
دیگری که تحولات زیاد پیدا کردهاند و هر روز رنگی و تازگیای میگیرند، در ادبیات
ما تقلید به مراتب زیادتر است؛ میتوان گفت به اندازه خطرناک.
مثلن اشعار حماسی فردوسی، و اساس-ن طرز کار و وزن شعری او،
نمونهی کاملی شده است نسبت به اشعاری از این صنف. در حالی که این رویه کار با آن
گنجوی معروف و بی مانند به حد کمال بیشتر رسیده و کسی که خمسه را سراییده به
تلفیقات تازه دست پیدا کرده و آن رنگ و جلای آخری را به اشعار خود داده است. حال
میبینید که پس از این شاعران، دیگران چقدرها مثنوی به این وزن و رویه ساختهاند.
صبای معروف، که ملکالشعرای خاقان بود، "خداوندنامه" و "شهشنشاهنامه"
را میسازد و آیا این نتیجهی استغراق در شیوهی کار و الفاظ دیگری نیست و سلطهی
نفوذی را در این شاعر زمان قاجار نشان نمیدهد؟
عین غزل حافظ دیدهام که خود معاصرین ما میسازند. اما این
کپیه است و فقط صنعت محسوب میشود اگر کسی عین غزل حافظ بگوید، یا قصیده به سبک
عنصری و همقطارهای او به وجود بیاورد. چه بسا آنچه را که آنها با زحمت و ممارست
فراگرفتهاند و این چیزی برای هنرمند ندارد.
اگر از حیث لفظ و شیوه کاری به سبک دیگران میکنید، از حیثهای
دیگر راه باز است که به آن تازگی بدهید و قابل نشان دادن باشید. زیرا راه برای
تقلید، همیشه باز است اما عمل ابتکار است که ارزش دارد و خلقالساعه نیست.
شما میتوانید با هر دوره در آغوش باشید.
فروردین 1326
No comments:
Post a Comment